Top 10

Top 10

Από τον ΕΥΓΕΝΙΟ ΑΡΑΝΙΤΣΗ

Θα πρέπει να είναι κανείς κυριολεκτικά αναίσθητος για να μην παραδεχτεί ότι ζούμε την εμπειρία μιας εποχής, της οποίας το υπ' αριθμόν ένα σύμπτωμα είναι η σύγχυση, πρωτίστως η σύγχυση των ρόλων και των χαρακτηριστικών. Πράγματι, όλες οι μεγάλες αντιθέσεις έχουν χαθεί· για παράδειγμα, το δημόσιο και το ιδιωτικό συγχωνεύονται. Χρήσιμο και άχρηστο ανταλλάσσουν ιδιότητες· παλιό και μοντέρνο, αρσενικό και θηλυκό, εργασία και διακοπές, εντιμότητα και αγυρτεία, πολιτική και μάρκετινγκ κατέληξαν ένα και το αυτό, ενώ τα αγαθά πρώτης ανάγκης, τα πανάκριβα αντικείμενα και τα σκουπίδια ακολουθούν τον ίδιο καταναλωτικό κύκλο. Ρεαλισμός και ψευδαίσθηση γίνονται συνώνυμα. Οσο για το εκάστοτε περιεχόμενο του θεσμού της αντιπροσώπευσης, ξεχωρίζει όλο και πιο δύσκολα απ' τη δυναμική των δημοσκοπήσεων.

ΑΥΤΟ εξηγεί τη μελαγχολία της εποχής. Μας υποχρεώνει επίσης να ονειροπολούμε κρυφά γύρω απ' την πιθανότητα μιας ύστατης έκρηξης αντιθέσεων· κυριευόμαστε απ' τον ασυνείδητο πόθο (βλ. ταραχές Δεκεμβρίου) να διαχωρίσουμε επιτέλους το καλό απ' το κακό, έστω και αν δεν ξέρουμε τι είδους αίτημα θα αναδυθεί απ' αυτόν τον διαχωρισμό. Επιπλέον, όταν χάνονται τα όρια αναπτύσσουμε τη συλλογική φαντασίωση που πυροδοτείται ακριβώς απ' την επιθυμία του ορίου κι έτσι αρχίζουμε να διαβλέπουμε το τέλος του κόσμου: κρίσεις απαισιοδοξίας επανέρχονται βαθαίνοντας και η αναβληθείσα συντέλεια του Millennium, του έτους μηδέν, δίνει γρήγορα τη θέση της στη φιλολογία του 2012 ως σημείου Ω ή τέλους του χρόνου.

ΜΕ ΤΗ ΣΕΙΡΑ της, αυτή η αγωνία τροφοδοτεί το ανακλαστικό των απολογισμών· πρέπει να κλείνουμε διαρκώς ταμείο. Η λογική του Top 10 και του «The best of...» διαβρώνει όλες τις σκηνές όλων των θεαμάτων, δημοσιογραφικών και ψυχαγωγικών, σαν να αναγνωρίζουμε ότι όντως η Ιστορία τελείωσε και ότι οφείλουμε επομένως να εξασφαλίσουμε μια περίληψη, κάτι σαν προσβάσιμο αρχείο των πεπραγμένων εκείνων που η αξία τους δεν θα είναι πια ηθική ή συναισθηματική αλλά στατιστική. Σχηματίζονται λοιπόν οι λεγόμενοι Κανόνες, π.χ. «τα 10 γεγονότα που συγκλόνισαν τον 20ό αιώνα» ή «οι 100 σημαντικότεροι Ελληνες» ή «οι 1.000 πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου» και ούτω καθεξής. Από κει προέρχεται και η επιβεβαίωση της αντίληψης που θέλει τη ζωή ξεκομμένη από τους ηθικούς της υπαινιγμούς και αφιερωμένη στο κυνήγι των επιδόσεων και του πρωταθλητισμού: το βιβλίο Γκίνες μοιάζει να είναι το Ευαγγέλιο της παιδείας.


ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 21/03/2009