Πλάνη

"Χμ! Τι φανταζόσαστε δηλαδή;" μούγκρισε ακόμα δυνατότερα. Νομίζετ ότι φέρνομαι έτσι επειδή αυτοί λένε κουταμάρες; Καθόλου! Μου αρέσει να τους ακούω να τις λένε. Τα παχιά και ψεύτικα λόγια είναι το μοναδικό προνόμιο που έχει ο άνθρωπος απέναντι στα άλλα ζώα. Με την πλάνη, φτάνουμε στην αλήθεια. Είμαι άνθρωπος, επειδή πλανιέμαι. Δεν κατακτήσαμε ποτέ καμιά αλήθεια χωρίς προηγούμενα να πλανηθούμε δεκατέσσερις φορές, ίσως μάλιστα και εκατόν δεκατέσσερις. Και δεν είναι αυτό καθόλου αξιοκατάκριτο. Μόνο που δεν ξέρουμε να πλανιόμαστε πρωτότυπα, με το δικό μας μυαλό. Φούσκωσε μου όσα παραμύθια θέλεις, να είναι όμως πραγματικά δικά σου και να σε φιλήσω. Το να πλανιέται ένας άνθρωπος με το δικό του τρόπο, είναι προτιμότερο σχεδόν από την αλήθεια που θα αναμασάει από κάποιον ξένο. Στην πρώτη αποδείχνεις πως είσαι άνθρωπος. Στην δεύτερη αποδείχνεις πως είσαι παπαγάλος. Η αλήθεια δε χάνεται, τη ζωή όμως μπορείς να τη χαντακώσεις έχουμε τόσα και τόσα παραδείγματα. Που βρισκόμαστε σήμερα; Όλοι μας, χωρίς καμία εξαίρεση είμαστε ακόμα στην πρώτη τάξη του δημοτικού, πού στις επιστήμες, στον πολιτισμό, στον στοχασμό, στις εφευρέσεις, στα ιδανικά, στους πόθους του φιλελευθερισμού, στο μυαλό, στην πείρα, σ'όλα! σ'όλα, σ'ολα! Μας αρέσουν οι γνώσεις που μας προσφέρονται μασημένες! Δεν τα λέω σωστά; Δεν είναι σωστά έτσι που τα λέω;" μούγκρισε ο Ραζουμίχιν σφίγγοντας και κουνώντας τα χέρια των δύο γυναικών."Έχω δίκιο;"

"Έγκλημα και Τιμωρία", Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι
μτφρ. Σωτήρης Πατατζής